Эне тил сырлары

“Эне тилин билбеген, элин сүйүп жарытпайт!”
Байдылда Сарногоев

Кыргыз тили – кудуреттүү, кереметтүү, сырдүйнөлүү тил эле. Кыргыз тили – тирүү, жандуу, ажайып тил болчу. Атаганат! Эне тилибиз, ушу сапат-сыпаттарын жоготуп баратат. Кыргыздар эне тилин жарытылуу билбей жансыз, супсак, кунарсыз сөздөрдү колдонуп, сүйлөп калдык. Өзгөчө, соңку муун жаштары! Көркөм кыргыз сөздөрү көөнө сөздөргө айланды. Ушу кенемтени азын-оолак болсо да толтуруу мүдөөсүндө, окурмандарга “Эне тил сырларын” байма-бай тартуулап турмакчыбыз!

• Жаа бою качты – жанына жакын жолобой, көргүсү келбей качты маанисинде айтылат.
• Сийдиги булут айланды – денеси дүркүрөп, аябай коркту деген сөздүн көркөм айтылышы.
• Тоодой-таштай киши – эл арасында кадыр-баркы зор адамга карата айтылат
• Күлгө чапкан көтөндөй болду – өтө уят болду, же шылдың болду, ыза-кордук көрдү дегендей маанини камтыган сөз.
• Ардыккандан айттым – ардангандан, намыстангандан айттым маанисин билдирет.
• Согончогу канабайт – балалуу болбогон, төрөбөгөн аялга карата айтылат.
• Чамгарактап турат – көөп, көзүнө эчтеме көрүнбөй, жанкишини тоготой турат маанисинде сүйлөнгөн сөз. Кээде, көңүлү көтөрүлүп, өтө кубанып дегенди да туюндурат.
• Чакырып урган иттей кылдың – алдап чакырып алып жемелөө, ыза кылуу маанисин туюндурат.

Даярдаган Эрен САЯКТЕГИН, “Асман пресс”, 21-ноябрь 2013-ж.